Ngành gỗ Việt Nam “đi cả hai chân”

Tính đến hết tháng 9/2009, tổng kim ngạch ngành gỗ đạt khoảng 1,7 tỷ USD, dự tính đến cuối năm tổng kim ngạch đạt 2,7 tỷ USD, giảm khoảng 100 triệu USD so với năm 2008. Cuộc khủng hoảng kinh tế vừa qua bị ảnh hưởng nhiều nhất tới mặt hàng đồ gỗ ngoại thất xuất khẩu, bởi vì khách hàng thắt chặt chi tiêu, chỉ ưu tiên cho những mặt hàng và đồ dùng thiết yếu.

Ông Nguyễn Tôn Quyền - Tổng thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam - cho biết, 9 tháng qua, xuất nhập khẩu lâm sản và đồ gỗ đều giảm. Đặc biệt hơn, 6 tháng đầu năm 2009 giảm hơn nhiều so với 6 tháng đầu năm 2008. Nhưng từ tháng thứ 7 thì tình hình khả quan hơn vì lượng đơn đặt hàng có tăng lên.

Nguyên nhân và những khó khăn

Bước sang tháng thứ 7, hoạt động XNK của ngành gỗ có khởi sắc hơn. Một số bạn hàng truyền thống đã quay lai đặt hàng, không ít doanh nghiệp đã phát triển thêm thị trường mới ở các nước như Rumani, Hunggary...; đa số công nhân tại các nhà máy đều trở lại làm việc, có nơi làm một ca, có nơi làm hai ca. Nhưng điều quan trọng là do khủng hoảng tài chính toàn cầu nên giá của các đơn hàng bị giảm 10% so với trước kia. Đây chính là nguyên nhân khiến tổng kim ngạch ngành gỗ không đạt được 2,8 tỷ USD. Khó khăn thứ hai đối với ngành gỗ Việt Nam là quy định cấm xuất khẩu gỗ tròn của các nước trên thế giới buộc chúng ta phải mua gỗ xẻ, giá vừa cao hơn lại không phù hợp với nhu cầu, hoặc với những sản phẩm yêu cầu đường kính lớn thì ta phải ghép gỗ, tốn thêm nhiều thời gian và công sức.

Thời gian qua, Chính phủ cũng có nhiều chính sách trợ giúp và có triển khai gói kích cầu để hỗ trợ doanh nghiệp nhưng do các doanh nghiệp ngành gỗ hầu hết là nhỏ và vừa không tiếp cận được vì có quá nhiều yêu cầu, thủ tục kho đáp ứng đầy đủ. Nên vốn luôn là vấn đề đau đầu của nhiều doanh nghiệp ngành gỗ VN. Một khó khăn lớn nữa là, trước đây Nhà nước không đánh thuế những sản phẩm xuất khẩu được làm từ gỗ nhập khẩu, nhưng từ tháng 9/2009 Nhà nước đánh thuế 10%. Gần đây, chính sách có sửa đổi và giảm thuế cho một số mặt hàng nhưng chưa triệt để. Hy vọng rằng, trong thời gian tới Chính phủ sẽ xem xét lại vấn đề này nhằm tăng sức cạnh tranh cho mặt hàng gỗ XK.

Chiến lược “đi cả hai chân”

Hiện nay, sau đợt khủng hoảng kinh tế vừa qua, các doanh nghiệp ngành gỗ VN đã rút ra được rất nhiều điều, đó là phải đi cả hai chân, vừa phát triển hàng xuất khẩu đồng thời phát triển cả hàng nội địa. Để làm tốt điều đó, cần có thời gian. Vì trước đây, doanh nghiệp ngành gỗ chỉ chú trọng cho XK, chưa quan tâm tới nhu cầu trong nước. Vì vậy, muốn thâm nhập thị trường nội địa, các doanh nghiệp phải thay đổi mẫu mã, công nghệ, phải quảng bá sản phẩm để mọi đối tượng tiêu dùng biết đến. Phải có các cuộc nghiên cứu để tìm hiểu nhu cầu, thị hiếu của khách hàng trong nước xem nhu cầu của khu vực thành thị, khu vực trường học, khu vực nông thôn khác và giống nhau như thế nào. Hiện tại, sản phẩm của các doanh nghiệp gỗ chủ yếu bán cho khu vực đô thị và truờng học, còn khu vực nông thôn với 70% dân số, là thị trường nội địa rộng lớn nhất nhưng doanh nghiệp ngành gỗ chưa khai thác được nhiều.

Để ngành gỗ phát triển thật mạnh tại thị trường nội địa, trước mắt các doanh nghiệp cần có sự trợ giúp Chính phủ trong hoạt động xúc tiến thương mại nội địa, hỗ trợ và ưu tiên quảng bá thương hiệu trong nước. Các cơ quan ban ngành có liên quan, từ trung ương đến địa phương cùng kết hợp nghiên cứu nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng. Đặc biệt, Nhà nước nên có chính sách trợ giá và giảm thuế VAT sẽ giúp cho các doanh nghiệp ngành gỗ có điều kiện để phát triển thị trường trong nước, đóng góp thêm cho nguồn thu của Nhà nước.

Kế hoạch cho năm 2010

Ông Nguyễn Tôn Quyền cũng cho biết thêm, ngành gỗ Việt Nam sẽ tiếp tục giữ vững thị trường truyền thống, và các thị trường khe, ngách của thị trường truyền thống, mở rộng và tiếp cận thị trường mới như Rumani, Nga... Nhưng để phát triển được các thị trường mới thì doanh nghiệp gỗ VN cũng cần có thời gian và rất cẩn trọng để tránh bị khủng hoảng và bị kiện bán phá giá. Doanh nghiệp ngành gỗ VN phần lớn ở quy mô vừa và nhỏ, thiếu vốn nên để khắc phục điểm yếu đó, năm 2010 các doanh nghiệp phải tìm cách liên kết lại với nhau để phân công sản xuất và nhận những đơn hàng lớn, điều đó sẽ mang lại lợi nhuận lớn hơn cùng với nguồn khách hàng ổn định cho các doanh nghiệp. Hiện ở Bình Định, thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương đều có những cụm liên kết như vậy. Đặc biệt, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đang phối hợp với các doanh nghiệp ngành gỗ viết đề án xin Nhà nước thành lập Trung tâm giao dịch gỗ nguyên liệu. Một số doanh nghiệp trong ngành cùng góp sức, góp vốn để thành lập Trung tâm, nhưng để dự án này có thể thành công, các doanh nghiệp ngành gỗ rất mong có được sự hỗ trợ của Chính phủ về một chính sách ưu đãi về vốn, mặt bằng sản xuất...