Sách Lạc Quan Để ...

NGÀY XỬA NGÀY XƯA

“Cuộc đời thật là bất công”
“Ốm quá! Mệt quá đi thôi.”
Thật vậy, Ông vừa ốm vừa mệt. Nói đúng hơn, ông ngã bệnh vì kiệt sức và bệnh tật ngày càng vắt cho khô kiệt sức lực của ông. Trời thật không có mắt! Cha của Giàu làm việc quần quật cả đời. Bác phó mộc luôn mong có của ăn, của để nhưng của cải luôn lẩn tránh ông. Ông lại càng nai lưng ra làm kiếm tiền, và áp lực công việc cuối cùng đã quật ông gục ngã.
Ông hầu như không còn một xu dính túi và nằm dán mình trên giường bệnh.
Ông gọi con trai đến gần, đoạn bảo:
“Giàu con, suốt 20 năm qua, ngày nào cha cũng đến giếng thịnh vượng, bỏ xuống giếng một đồng tiền. Hôm nay, con phải giúp ta. Đây là một đồng tiền. Hãy đến giếng và mua một xô đầy nước giếng mang về đây. Cha trông cậy cả vào con.”
Giàu mới 12 tuổi. Tuy hơi sợ câu chuyện huyền bí kia, nhưng vì thương cha, cậu gật đầu. Sự thịnh vượng của gia đình đang tùythuộc vào cậu và đồng xu nhỏ đang lấp lánh trong tay Giàu. Nó sẽ là chìa khoá mở cánh cửa giàu có của gia đình và có thể vực sức khoẻ của cha cậu lên. Cậu nắm chặt đồng tiền trong tay và lắng nghe thật kỹ lời cha dặn.
“Nhiều đời nay, dân làng đã có thói quen đến thăm giếng thịnh vượng mỗi ngày. Từ trước tới giờ không ai trễ nải việc ấy cả. Con trai ơi, hãy hào phóng với giếng , rồi giếng thịnh vượng sẽ hào phóng với con.”

GIẾNG THỊNH VƯỢNG
Trên đường tới giếng, Giàu tự hỏi tại sao giếng chẳng hào phóng với cha cậu hoặc với hầu hết dân làng. Cậu cứ thắc mắc mãi về điểm này. Về mặt tiền bạc, đa số bà con còn khốn khó hơn cả người cha tội nghiệp của Giàu. Vậy mà ngày nào họ cũng đến giếng thịnh vượng múc một xô nước mang về và không bao giờ dám trễ nải. Nhưng theo Giàu thấy, ai cũng uống hết nước mang từ giếng về. Và mọi chuyện kết thúc ở đó.
Tuy nhiên, Giàu không phải suy nghĩ lâu. Vừa đến ngã ba đường, nó gặp một bà lão ngồi trên chiếc ghế dài. Bà thư thái hít thở bầu không khí trong lành của mùa xuân. Tay bà cầm một ly nước mát lạnh. Giàu ngừng lại.
“Này cháu! Có cần ta giúp gì không?”
Giàu chìa đồng bạc ra, hỏi hơi lớn tiếng:
“Xin bà chỉ đường cho cháu tới giếng thịnh vượng.”
“À, hoá ra cháu muốn giàu có à? Thế có biết đi bao lâu mới tới nơi không?”
Giàu nhìn bà lão không hiểu. Bà mỉm cười, cặp mắt sáng lên.
“Để trở thành người giàu có, cháu có chịu vất vả một chút không?”
“Có ạ. Cha cháu làm lụng vất vả cả đời, vậy mà vẫn chưa giàu. Thế nên, chắc cháu phải vất vả hơn mới mong giàu có.”
“Vậy hãy đi theo đường này. Cháu phải tìm gặp bác sĩ nhãn khoa.”
Giàu nhìn hai ngả đường trước mắt. Con đường bà lão chỉ cỏ mọc um tùm và khó đi hơn con đường kia. Con đường kia được lát bằng đá bằng phẳng và rộng đủ cho một con voi đi qua. Điều này nhắc cậu nhớ tới một trong những câu cha cậu hay nói:
“Ai đi đường thẳng sẽ không bao giờ bị lạc.”
Nhưng nhìn ánh mắt bà lão, Giàu chọn con đường cỏ mọc um tùm.
Trước khi chia tay, bà lão đưa cho cậu một cuốn sổ nhỏ và cây viết, bà bảo:
“Hãy suy nghĩ và viết những điều học được vào đây.”
Bàn tay bên kia của bà ta chìa ra, chờ đợi. Chợt nhớ nãy giờ nó vẫn nắm chặt đồng tiền trong tay. Giàu đưa đồng tiền cho bà, cầm lấy cuốn sổ và viết.
“Suy nghĩ và ghi chép lại”
Chẳng giống lời cha cậu nói chút nào. Lát sau, Giàu đã đi theo con đường mòn vào rừng. Nó đang đi tìm bác sĩ nhãn khoa.

BÁC SĨ NHÃN KHOA
Chẳng bao lâu sau, Giàu thấy một ngôi nhà hiện ra. Chưa bao giờ Giàu thấy có nhà nào to đến vậy. Từ nơi cậu đứng, Giàu thấy một khu vườn rộng mênh mông được chăm sóc kỹ càng, những đài phun nước tuyệt đẹp, xe thể thao đậu thành hàng dài. Trên mái nhà có cả một bãi đáp trực thăng nữa. (Hình như thế, Giàu không chắc lắm.)
Cậu bước tới và gõ cửa. Một thanh niên mặc áo choàng trắng xuất hiện. Giàu hơi lùi lại một chút, nhưng nó nhanh chóng lấy lại bình tĩnh. Nó rút cuốn sổ trongtúi ra:
“Chú chắc chắn là bác sĩ nhãn khoa. Bà lão ngoài bìa rừng bảo cháu đến gặp chú. Cháu muốn trở nên giàu có.”
Người kia nhìn Giàu tủm tỉm cười:
“Ồ, lý thú đây. Cậu bé muốn giàu đến cỡ nào?”
Giàu nhìn bác sĩ từ đầu đến chân:
“Giàu nứt đố đổ vách chứ còn gì nữa.”
“Ồ, đơn giản thế thôi à? Yêu cầu cao hơn chút đi.”
Giàu suy nghĩ một lát. Cha cậu vốn không thích những người mặc áo như vị bác sĩ đây. Nhưng Giàu quyết định nghe theo lời bác sĩ khuyên.
“Thế chú giàu cỡ nào?”
“Thu nhập của chú cho phép chú không phải làm việc. Chú dành thời gian để làm bất cứ thứ gì chú thích. Chú đóng góp cho xã hội bằng những việc phù hợp với ước nguyện và sức lực của mình.”
Giàu nhìn vị bác sĩ ngơ ngẩn:
“Nhưng chú có bao nhiêu tiền?”
“Điều đó quan trọng đến thế sao?”
Giàu nhăn mặt. Nó quyết định thay đổi chiến thuật:
“Làm thế nào mà chú giàu đến thế?
Mắt anh thanh niên sáng lên. Anh tâm sự:
“Chú cố gắng làm bác sĩ nhãn khoa giỏi.”
Giàu chỉ muốn bỏ đi cho rồi. Nó chẳng màng tới ý định ban đầu nữa. Cha nó thường nói:
“Nếu không hiểu chuyện, một xu cũng chẳng kiếm được đâu.”
Người này nói những chuyện cậu chẳng hiểu nổi. Nhưng ánh mắt kia nhắc cậu nhớ đến bà lão khi nãy. Cậu nhớ ánh mắt vui vẻ của bà. Giàu bèn hỏi tiếp một câu:
“Và vì sao làm một bác sĩ nhãn khoa giỏi lại giúp chú giàu có?”
Vị bác sĩ nhãn khoa ngồi xuống ghế dài có nệm êm kê trong phòng khách rộng mênh mông và ra hiệu cho Giàu làm theo. Giàu ngồi lọt thỏm trong ghế. Ghế này còn rộng hơn cả giường cậu nằm ở nhà. Bác sĩ nhãn khoa bắt đầu:
“Nghề của chú là chữa các tật về mắt cho trẻ em. Chú chuyên khoa nhi mà. Nếu một đứa bé mới sanh có thị lực không bình thường, vài năm đầu đời nó phải sống trong một thế giới lờ mờ, không rõ ràng. Chú thường xuyên chứng kiến cảnh lần đầu tiên bọn trẻ được đeo kính. Chúng thường reo lên: “Hoá ra thế giới là như thế này đây.” Câu nói trở thành nỗi ám ảnh đối với chú. Chú có cảm giác mình đang sống trong thế giới mờ ảo.”
Giàu đã hiểu ý anh. Cậu cũng biết cách hỏi hơn”
“Điều gì khiến chú nghĩ như vậy?”
“Hỏi điều gì” chưa chính xác lắm. Hãy hỏi khi nào sẽ đúng hơn. Để tìm câu trả lời, hãy nghe chú kể tiếp. Như chú đã nói, mọi thứ không rõ ràng. Đám đông sống thế nào chú sống thế ấy. Thậm chí, ngày nào chú cũng đến giếng thịnh vượng. Cách đây mấy năm, chú chợt nghĩ: nếu ta trở thành bác sĩ nhãn khoa thật giỏi thì sao nhỉ?
“Câu trả lời thật đơn giản. Chú phải nhìn thấu mọi chuyện, hiểu rõ rạch ròi hơn. Chú phải có óc tập trung và phải có mơ ước, hoài bão riêng mình. Đó cũng chính là lúc chú thấy trước đây mình không được thông sáng: vì không hiểu rõ mình là ai nên chú không có mục đích sống rõ ràng. Thực ra chú sống chẳng có mục đích gì cả, chỉ thấy người ta sống thế nào mình sống thế ấy mà thôi. Chẳng bao lâu sau, chú nhận ra rằng: mọi vĩ nhân đều bắt đầu sự nghiệp bằng những ước mơ đội đất vá trời. Họ biết rõ họ đang ở đâu và cần đi đến nơi nào. Sau đó họ tập trung toàn bộ nghị lực và trí tuệ để đến nơi ấy. Chú cũng nhất định phải có hoài bão của mình. Khi biết sống có hoài bão thì cũng là lúc cuộc sống của chú thay đổi.”
Trong lúc bác sĩ nhãn khoa tâm sự, Giàu bắt đầu mất tập trung. Nó đang muốn tìm cách để trở nên giàu có cơ mà. Nó cần gì tới hoài bão chứ? Thiếu gì tay giàu sụ có cần mơ ước hay hoài bão gì đâu. Giàu nhớ cha nó và nó thở dài. Cha Giàu cận thị nặng, thế nên ông chẳng thể nhìn thấy bất cứ thứ gì không thuộc tương lai gần. Nó hỏi bác sĩ nhãn khoa:
“Có phải chú quyết định làm việc cật lực để giỏi nghề hơn?”
“Rõ ràng cháu chẳng nghe chú nói. Chú có cần làm việc đâu. Tiền làm việc cho chú rồi. Chú đầu tư rất nhiều nơi. Các khoản đầu tư giúp chú có thêm nhiều tiền nữa và sống thoải mái. Chú TRỞ THÀNH bác sĩ nhãn khoa giỏi nghề hơn chứ không phải LÀM việc cực nhọc hơn. Nghề nghiệp không làm chú giàu hơn. Nó chỉ giúp chú tìm được khả năng thực sự của mình. Để chú cho cháu xem cái này.”
Bác sĩ nhãn khoa viết vào sổ của Giàu.
Tài giao tiếp của bạn đến đâu?

4 cấp độ giao tiếp

1. Trao đổi
2.Tạo mối quan hệ
3. Tạo nguồn động lực
4. Truyền cảm hứng

Chất lượng giao tiếp = Chất lượng cuộc sống

Viết xong anh bảo:
“Ít người trở nên giàu có khi sống cô độc, xa lánh mọi người, hoặc đơn giản là xa lánh các nguồn thông tin. Của cải sẽ đến nhờ thời gian, tài năng, sự quan tâm và các nguồn thông tin có quanh ta. Có nghĩa là: khả năng giao tiếp sẽ là chìa khoá dẫn đến thành công. Có 4 cấp độ giao tiếp, hãy chọn cấp độ nào phù hợp với mình.”
Bác sĩ nhãn khoa chỉ vào cấp độ đầu tiên.
“Hầu hết con người ta chỉ TRAO ĐỔI, có nghĩa là họ dành hàng giờ đồng hồ phàn nàn hoặc nói chuyện phím. Chẳng cần sáng tạo hoặc cố làm rõ một chuyện gì. Con người thích trao đổi, nhưng chẳng ai giàu có nếu chỉ nhờ vào việc trao đổi vài câu chuyện phím.”
Chỉ vào cấp độ thứ hai bác sĩ nói tiếp:
“Bên cạnh đó, có những người muốn hiểu rõ thêm về những gì xảy ra xung quanh mình. Làm thế tức là họ đã tạo ra ý nghĩa và giá trị cho các mối quan hệ. Họ thiết lập QUAN HỆ với những người xung quanh, điều này giúp thu hút thêm nhiều mối quan hệ và hợp tác khác nữa. Những người chúng ta quen biết như thế là những đồng đội đáng quý và sẽ trở thành nguồn tài sản vô cùng quý giá của chúng ta.
“Một số ít hơn số người nói trên lại quyết định trở thành người đi tiên phong. Họ tão ra mục tiêu có liên quan tới nhiều người khác. Họ là lãnh đạo. Họ làm ĐỘNG CƠ THÚC ĐẨY để tạo quan hệ và làm mạnh thêm những mối quan hệ đã có.”
Bác sĩ nhãn khoa tự hào chỉ vào cấp độ thứ tư:
“Đây là cấp độ chú đã chọn. Khi biết TRUYỀN CẢM HỨNG, ta sẽ là lãnh đạo của nhà lãnh đạo. Để truyền cảm hứng cho người khác, cháu cần phải có tầm nhìn. Điều này quá rõ rồi phải không. Khi chọn cấp độ này, tầm nhìn sẽlà nền tảng cho sự nghiệp lãnh đạo. Chìa khóa dẫn đến giàu có là học cách để lãnh đạo các nhà lãnh đạo.”
Giàu đã có sẵn câu hỏi trong đầu:
“Hồi đó, hoài bão của chú là gì?”
Để trả lời, bác sĩ nhãn khoa làm một động tác rất lạ lùng. Mắt sáng lên, anh mỉm cười và nháy mắt:
“Thế hoài bão của cháu là gì?”
Trước đây chưa ai từng hỏi Giàu như vậy. 12 tuổi nó mới biết mình chẳng có hoài bão gì cả. Nó cũng không tìm hiểu nguồn cơn của bất cứ chuyện gì. Cũng chẳng có mục đích chi. Đầu óc nó hoàn toàn là mông lung.
Sau đó nó nhớ lại câu hỏi của bà lão lúc trước. Nó chợt thốt lên:
“Nếu cháu đang tìm kiếm hoài bão, thì làm sao cháu biết được khi mình đã có hoài bão hay chưa?”
“Khi cháu có hoài bão, mọi thứ đột nhiên trở nên rõ ràng đến không ngờ. Cháu sẽ nhìn quanh và nói: “À, hóa ra thế giới là thế này đây.” Đó chính là lúc con người, cơ hội và của cải mà cháu mong muốn sẽ đến với cháu.”
Giàu vẫn hồ nghi. Vẫn chưa đủ sức thuyết phục nó. Sao bác sĩ nhãn khoa trở nên giàu có chỉ nhờ có hoài bão lớn hơn? Làm giàu đâu dễ thế chứ. Nó nhớ lời cha thường dạy:
“Tiền đâu phải dễ kiếm như hái lá trên cành.”
Cha nó nói là phải đúng thôi. Ông là thợ mộc chính hiệu và lại giỏi nghề nữa. Cha nó c1 thể biến những khúc gỗ thô thiển thành những khung cửa lớn và gióng cửa sổ tuyệt đẹp. Cha nó có thể biến cây cối thành nhiều thứ đẹp mê hồn, ngoại trừ tiền.
Giàu mơ về chiếc giếng đầy của cải. Đó chính là nơi có tiền. Nó hỏi bác sĩ nhãn khoa:
“Có phải chú giàu được thế này là do chú đến giếng thịnh vượng không?”
Bác sĩ nhãn khoa cười lớn:
“Chú giàu từ khi chú thôi không đến giếng đó nữa. Cháu à, giếng đó không như cháu nghĩ đâu. Chú giàu có khi đã nhìn rõ mọi việc, có mục tiêu và hoài bão.”
“Chú có những thứ đó bằng cách nào?”
“Cậu bé nên đến gặp bác thợ ống nước để hỏi câu ấy. Hồi đó ta cũng làm thế đấy.”
Giàu suy nghĩ về lời vị bác sĩ nói. Nó cảm giác đã đi lạc lối, nó đang đi ngày càng xa khỏi cái giếng mà cha nó yêu cầu nó phải đến. Bây giờ nó có thể quay trở về hoặc tiếp tục cuộc hành trình này. Cha nó sẽ nói gì? Nó như nghe thấy giọng cha nó văng vẳng bên tai:
“Hãy tin vào chính mình.”
Giàu nhìn bác sĩ nhãn khoa:
“Cha cháu dạy hãy tin vào bản thân. Vậy cần chi tới hoài bão nếu cháu chỉ cần tin vào bản thân mình mà thôi?”
Bác sĩ nhãn khoa mỉm cười:
“Cha cháu có tin vào bản thân ông ấy không?”
Giàu trả lời vẻ chống chế:
“Có chứ.”
“Ông ấy có tin vào quá khứ và tương lai của mình không?”
Giàu không thích cách người lạ hỏi về cha nó như thế nên nó quay đầu đi.
“Giàu này, những gì cha cháu nói đều đúng. Nhưng chỉ đúng nếu cháu hiểu ý nghĩa sâu xa của câu nói ấy. Nếu cháu tin con người cháu trong quá khứ, cháu sẽ bình thường như bây giờ. Nhưng nếu cháu quyết định tin vào con người tương lai của cháu, cuộc sống sẽ thay đổi đến không ngờ”
Bác sĩ nhãn khoa đến gần Giàu, nhìn qua vai cậu bé:
“Nếu đơn giản chỉ tin vào con người trong quá khứ của mình, thì chỉ cần một trí nhớ tốt là đủ. Nhưng nếu thế, mẫu người sau này cháu muốn trở thành cũng giống hệt cháu bây giờ mà thôi.”
“Nếu cháu muốn trưởng thành, cháu cần phải có hoài bão. Nếu không có nó, cháu sẽ như đang thực hiện một cuộc hành trình không có đích đến. Cháu sẽ đi lang thang không mục đích để tìm giải đáp cho thắc mắc cảa mình và rồi chỉ quay về với những gì cháu đã biết từ trước. Khi hoài bão mạnh mẽ hơn ký ức, tương lai sẽ quý giá hơn quá khứ.”
Giàu đứng lên:
“Cháu sẽ đi gặp bác thợ ống nước. Nhưng trước tiên cháu có câu này muốn hỏi: Qua tất cả những gì chú nói với cháu, đâu là thông điệp hữu ích nhất cháu cần ghi nhớ?”
“Tài sản lớn nhất của cháu là ước muốn về con người sau này của cháu. Ít người nhận ra được điều này. Đầu tư trí lực để hiểu rõ hoài bão của mình. Một khi cháu tập trung vào hoài bão thì cháu sẽ thực hiện được hoài bão của mình, tài sản này trở nên cực kỳ quý giá. Khi ấy cháu có thể trao đổi nó. Dù chỉ trao đổi một phần rất nhỏ, cháu cũng có thể trở thành giàu có như mình mong muốn.”
“Chú có thể nói theo cách dễ hiểu hơn được không?”
“Được chứ. Chọn cấp độ nào cháu muốn. Những gì cháu nhận thấy sẽ luôn làm giàu hiểu biết của cháu. Học cách nhìn xa trông rộng, cháu sẽ khá hơn rất nhiều.”
Mắt Giàu mở lớn. nếu học cách nhìn xa trông rộng, nó sẽ nhận được nhiều hơn. Giàu đã hiểu ra. Gia đình nó nghèo khó quá. Cha nó đã làm việc cực khổ quá. Cha nó lao đầu vào làm việc đến nỗi không có thời gian nghĩ mình là ai và mình đang ở đâu. Ông ngập đầu trong công việc, không có thời gian rảnh rỗi để nhìn nhận vấn đề rõ ràng hơn.
Nếu bác sĩ nhãn khoa nói đúng, thì những giờ cha Giàu miệt mài làm việc thay vì học cách nhìn nhận mọi việc rõ ràng hơn đã không làm gia đình nó giàu có hơn. Ngược lại, làam thế chỉ khiến họ nghèo đi.
Giàu hí hoáy viết, tâm hồn nó bâng khuâng lạ.
“2. Chọn cấp độ mình muốn.”
“3. Những gì ta nhận thấy sẽ luôn làm giàu hiểu biết của ta.”
Giàu nhìn vào mắt bác sĩ nhãn khoa chờ đợi. Chú ấy thông hiểu mọi chuyện hơn nó nhiều. Giờ nó biết mếu muốn tiến bộ. nó cần phải hỏi những câu hỏi sâu sắc hơn. Giàu mỉm cười khi nghĩ về những câu nó đã hỏi bà lão và bác sĩ nhãn khoa. Mỗi câu hỏi sâu sắc hơn mở ra thêm một cánh cửa nữa trên con đường dài nó đang đi. Nó viết:
“4. Cứ hỏi đi, có lợi nhiều đấy.”
Giàu cảm ơn vị bác sĩ, cũng là người bạn, người thầy của nó và ra đi tìm bác thợ ống nước.

BÁC THỢ ỐNG NƯỚC
Nó chẳng phải tìm đâu xa xôi. Khi đang suy nghĩ về những gì bác sĩ nhãn khoa nói và tự hỏi liệu chú ấy đúng hay sai, nó gặp ngay bác thợ ống nước đang đứng trong đài phun nước. Nước ngập đến đầu gối ông. Hình như ông ta đang rất vui thì phải.
“Chắc chắn bác là thợ ống nước rồi. Bác sĩ nhãn khoa bảo cháu đến gặp bác. Bác giúp cháu thành người giàu có nhé?”
Bác thợ ống nước nhìn Giàu bảo:
“Được. Hãy đến nơi làm việc của ta.”
Giàu do dự, sau đó nó cởi giày và giơ cao cuốn sổ bước vào đài phun nước.
“Chẳng lẽ đứng nơi này mới nói chuyện được sao?”
Bác thợ ống nước nhìn Giàu ngạc nhiên:
“Làm sao cháu có thể học về sự giàu có được nếu như cháu không biết cảm giác của nó như thế nào?”
“Đứng trong đài phun nước mà là giàu có ư?”
“Không, nhưng đứng trong đài phun nước này sẽ giúp ta học cách để quần áo bị ướt mà không hề lo lắng. Của cải luôn ở quanh ta, nhưng hầu hết mọi người mải mê đi tìm kiếm ở đâu đâu mà không nhận ra. Khi đến gần nó, ta đột nhiên sợ ướt quần áo mình.”
Giàu nhanh nhẩu hỏi:
“Thế nhỡ cháu không biết bơi thì sao?”
“Thì cháu càng có thêm lý do để mình ướt sũng và học hỏi. Cháu tưởng cuốn sổ kia sẽ chỉ cho cháu cách bơi hay sao?”
Giàu nhìn cuốn sổ và đáp:
“Cháu nghĩ gì, viết nấy.”
“Suy nghĩ viết ra, làm theo và ôn lại.”
Bác ta xoay người tìm cờ-lê.
“Học là một trò chơi. Nhớ nhé, con trai. Tất nhiên cháu nói đúng, cần suy nghĩ lập kế hoạch, viết ra giấy, sau đó nỗ lực hết mình thực hiện kế hoạch ấy (ta hay nói là phải bơi trong kế hoạch ấy). Sau đó, hãy trở lại bờ và suy nghĩ về những gì đã xảy ra. Tự hỏi thế nào để làm tốt hơn. Kế đến, lại làm lại từ đầu. Như vậy mới có thể học được trong thời gian ngắn nhất. Nếu cứ cố học bơi trong an toàn và khô ráo, chẳng những sẽ không đạt được kết quả gì mà còn biến mình thành trò cười cho thiên hạ.”
Giàu viết thêm vào điểm đầu tiên trong danh sách của nó và cũng viết thêm một điểm mới vào cuối danh sách.
“1. Suy nghĩ, viết ra, làm theo và ôn lại.”
“5. Học là một trò chơi.”
“Thế hoài bão của bác là gì, và có phải hoài bão đó khiến bác trở nên giàu có?”
“Chắc rồi. Bác là thợ ống nước. Bác thích hệ thống ống nước. Bác ước có thêm nhiều nhà máy thủy điện, thay thế nhà máy điện tử sử dụng năng lượng như nhà máy nhiệt điện chẳng hạn. Như vậy con người không phải phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu nữa và hoàn toàn chú động sản xuất điện.”
Giàu chưa hiểu hết:
“Và đó là cách bác làm giàu ư?”
“Ta làm giàu bằng cách TRỞ THÀNH thợ ống nước giỏi.”
Suy nghĩ một lát, Giàu nói:
“Bác sĩ nhãn khoa cũng bảo cháu thế”
“Ta làm chủ một công ty chuyên lắp đặt ống nước. Khi công ty phát triển được mạng lưới công nhân phục vụ tại nhà cho khách hàng, thì cũng là lúc ta mở dịch vụ sửa chữa và bảo trì điện. Kể từ đó, ta tìm được và làm việc cùng với một giám đốc rất giỏi. Hai chúng tôi cùng làm giàu bằng cách mở dịch vụ ấy ở khắp nơi. Ta tái đầu tư một phần thu nhập, lập ra một công ty phát triển địa ốc. Như vậy, tiền vốn của ta quay hai vòng lần.”
“Khoảng 40% dòng tiền mặt hàng tháng dùng trang trải các chi phí, phần còn lại tiếp tục đầu tư. Ta cũng dành 20% vào dự án ta hằng ấp ủ: nhà máy thủy điện.”
Người thợ ống nước dường như tỏ tường nhiều vấn đề quan trọng và hoàn toàn có mục tiêu rõ ràng. Nhưng Giàu vẫn không thể hiểu được làm thế nào hoài bão giúp ông thành giàu có. Ngược lại đúng hơn, nó là ông tiêu tốn không ít tiền. Nhưng trước khi nêu ra thắc mắc ấy, nó đã có ngay một câu hỏi cần phải giải đáp trước.
“Hình như bác giàu vì là doanh nhân giỏi, không phải là thợ ống nước giỏi.”
Người thợ ống nước cười lớn:
“Ta chẳng có hứng thú gì với công việc kinh doanh. Ta chỉ thích hệ thống ống nước. Ta đã trở thành thợ ống nước giỏi hơn.”
Giàu vẫn không hiểu.
“Để ta nói chi tiết hơn nhé. Nghề sửa ống nước là khả năng thiên phú của ta. Ta sửa đủ loại sự cố xảy ra cho ống nước. Ta thích hệ thống dẫn nước. Khi nói đến chuyện làm giàu, những việc như quản trị hay buôn bán chẳng làm ta quan tâm. Ta chán ngấy công việc ấy.”
“Ta quyết định phải LÀ thợ ống nước giỏi. Ta truyền niềm say mê ấy đến mọi lĩnh vực trong cuộc sống và những gì là quan trọng đối với ta. Trở nên giàu có là quan trọng, thế nên khi biết việc làm ra tiền cũng chỉ đơn giản như hệ thống ống nước, ta say mê làm giàu. Vui lắm cháu ạ. “
Ông ngồi trên bờ đá thấp của đài phun nước và vẽ vào sổ của Giàu.
Vòi tiền
Nghề nghiệp




Sự tiêu hao

“Lúc đầu ta kiếm được rất nhiều tiền nhưng tiền vẫn đi đâu hết. Đây là vòi nước, còn nước là tiền. Tiền cạn kiệt. Ta sử dụng hết tiền. Nếu là thợ ống nước tồi, ta sẽ nghĩ cách cố sức vặn vòi nước kia hết cỡ. Như thế chỉ khiến tiền mất đi nhiều thêm mà thôi.”
Sao giống cha Giàu quá. Điều này nghe có vẻ cũng giống chuyện của những xô nước được mang từ giếng thịnh vượng về làng.
“Vì là một thợ ống nước giỏi, ta đã bỏ một phần tiền đó vào quỹ tiết kiệm. Ví thử phần tiết kiệm của ta là một xô nước, ta sẽ đổ đầy xô, nhưng chỉ chừng ấy thôi. Rồi vì là thợ ống nước giỏi hơn nên ta chuyển một phần tiền vào những khoản đầu tư. Trong khi tiền tiết kiệm vẫn nằm bất động trong xô thì những khoản đầu tư mang lại cho ta nhiều tiền hơn. Cứ thế, tiền đẻ ra tiền.”
“Khi ấy, ta hiểu tiền xài rồi không bao giờ trở lại, còn tiền đầu tư và tái đầu tư không ngừng đem những khoản lợi nhuận đến cho ta. Vì rất giỏi trong lãnh vực ống nước ta sáng suốt quyết định tăng phần trăm dòng tiền mặt dành cho đầu tư. Có nghĩa là ta đầu tư vào doanh nghiệp, nhân công và vào chính mình. Khởi đầu, chỉ 10% dòng tiền mặt , sau 3 năm, con số này là 40%, sau 6 năm là 60%.”
“Nguồn lợi nhuận từ đầu tư và từ các cơ sở kinh doanh của ta dần lớn hơn số tiền kiếm được do nỗ lực làm việc của chính ta. Vì thế, ta thôi không làm việc cho doanh nghiệp của mình mà chỉ làm công tác lãnh đạo thôi. Tất nhiên, chuyện đó sẽ không thể nếu trước đây ta không quyết định thành người thợ ống nước giỏi nghề hơn.”
Thuyết phục được Giàu không phải dễ. Cha nó mỗi tháng cũng để ra một ít tiền và cố tái đầu tư. Nhưng số vốn ban đầu chẳng có là bao, thế nên hình như việc đầu tư chỉ khiến ông mất nhiều tiền hơn.
“Hệ thống ống nước của bác không hay sao được, tiền từ đó theo nhau tuôn trào, ai mà không thích. Nhưng nếu vòi nước chỉ nhỏ giọt thì sao ạ, như cha cháu ấy? Ông không bao giờ có đủ tiền đầu tư và tạo ra nguồn sinh lợi nào khác cả. Thậm chí nếu có, vòi nước mới cũng chỉ nhỏ từng giọt thôi ạ.”
Người thợ ống nước cười thật tươi:
“Vậy cháu có muốn hỏi ta một câu thật hay không?”
Giàu suy nghĩ một hồi lâu. Đúng là nó có hứa với bà lão khi nãy rằng sẽ sẵn sàng làm việc thật chăm chỉ nhưng nó không biết làm giàu lại khó đến thế. Nó cứ moi óc ra suy nghĩ mãi:
“Nếu không có tiền, cháu biết làm gì để tạo vòi tiền (nguồn vốn) cho mình?”
“Hỏi hay lắm. Cháu hãy bắt đầu với một nguồn vốn có giá trị hơn tiền.”
“Vàng phải không ạ?”
“Thời gian. Lượng thời gian chảy ra từ vòi nước thời gian của mỗi người đều như nhau. Mỉa mai thay, những ai coi trọng đồng tiền hơn thời gian sẽ không bao giờ giàu có. Với người coi trọng thời gian hơn tiền bạc, tiền bạc lại nhanh chóng tìm đến họ.”
Giàu nghĩ rất lung nhưng chưa hiểu lắm. Tay nó lăm lăm cây viết chờ nghe điều quan trọng để viết vào sổ.”
“Nhiều năm trước, ta nhận thấy mình đang xài tiền chứ không phải dùng tiền để đầu tư. Ta cũng phí phạm THỜI GIAN thay vì đầu tư cho nó. Đa số chúng ta đều như vậy. Trước đây phần lớn thời gian của ta tiêu phí đi nhanh chóng khi dùng nó vào những hoạt động ít có giá trị. Thế nên sau đó ta đã tạo ra hệ thống ống nước tốt hơn.”
Ông vẽ hệ thống ống nước của mình và giải thích.
“Nghe này Giàu. 24 giọt nước chảy ra từ vòi nước này mỗi ngày. Nếu cháu sử dụng chúng cho những hoạt động kkhông mang lại giá trị gì cho cuộc sống của mình, mà chỉ cho cháu cảm giác thỏa mãn tạm thời hoặc chỉ để giết thời gian thì những giọt này đã bị xài phí. Chúng trôi đi mà không đem lại lợi ích gì và không bao giờ trở lại.”
Đến lúc ấy, Giàu chợt hiểu ra rằng hầu hết thời gian của nó đang bị lãng phí. Nó viết:
“6. Đầu tư nhiều hơn cho thời gian.
Không lãng phí như trước.”
“7. Đầu tư nhiều hơn cho tiền bạc.
Không xài nhiều như trước.”
“Nhiều người trong chúng ta đều vui vẻ đổi rất nhiều thời gian của mình lấy tiền, qua một công việc làm. Đây là sự trao đổi thẳng thừng. Nhiều người cho rằng làm thế là họ đang đầu tư thời gian phát triển kỹ năng và kinh nghiệm làm việc và được lợi nhiều hơn từ thời gian công sức bỏ ra. Nhưng đó là sự đầu tư sai lầm ngay sau khi sự trao đổi kia ngừng lại, chẳng hạn khi người làm công không còn thời gian để đổi (hoặc công ty không còn tiền để đổi lấy thời gian của người làm công), ống nước sẽ khô kiệt. Thế nên ta nói thời gian đó có giá trị thấp.”
Người thợ ống nước nói tiếp:
“Khi là thợ ống nước giỏi hơn, ta đưa những giọt nước thời gian mình có vào những lần sử dụng mang lại giá trị cao hơn. Đó là sự đầu tư cho thời gian. Mỗi giọt nước được đầu tư sẽ mang đến cho ta nguồn lợi nhuận không ngừng tăng lên. Vì thời gian giúp tạo ra những nguồn tiền mới VÀ những vòi thời gian mới.”
Giàu ngắt lời:
“Làm thế nào bác biết được mình đang sử dụng hay đang đầu tư thời gian?”
“Khi cháu sử dụng thời gian, cháu có thể nhận được một vài thứ nhưng chẳng xây dựng được thứ gì bền vững cả. Nếu cháu đầu tư thời gian, khi kết thúc một ngày hoặc một tuần, cháu đã tạo dựng được một thứ tồn tại lâu dài. Ta giải thích ngay đây.”
Ông vẽ thêm vào sơ đồ ống nước.
“Khi cháu đầu tư thời gian cho bản thân, chính là thời gian đầu tư cho sức khoẻ hoặc những hoạt động có giá trị mang lại sự phong phú cho cuộc sống. Kinh nghiệm mới, nguồn năng lượng và sức sống dồi dào sẽ khiến cháu trưởng thành và tốt hơn mỗi ngày.”
Thốt nhiên, Giàu hiểu lý do khiến cha nó bệnh hoạn và kiệt sức: vòi nước này của ông đã b9i đóng lại vĩnh viễn. Ông nói có thừa thời gian mới đi tập thể dục và khám phá này nọ. Thế nên ông quyết định không dành thời gian cho những việc ấy. Giờ đây, ông chẳng có tiền và thời gian của ông cũng sắp hết.
“Ta không học cách để LÀM nghề ống nước giỏi hơn. Ta học để TRỞ THÀNH người thợ ống nước giỏi hơn. Ta học cách làm ăn, kỹ năng và quan điểm của người giàu có bởi vì quan điểm của họ rất khác biệt.”
“Học thay đổi mức độ hiểu biết và sự tập trung của mình. Học để hiểu hoài bão của mình là gì. Đó chính là sự đầu tư thời gian thực sự, là điều cháu đang cần.”
Giàu suy nghĩ về những gì bác thợ ống nước nói khi cầm quyển sổ trong tay. Nó đã đầu tư thời gian đúng mức hay chưa? Nó biết việc nó đang làm có ý nghĩa như thế nào. Những ngón chân nó bắt đầu ngọ nguậy dòng nước mát lạnh.
“Khi đầu tư vào mạng lưới các mối quan hệ, có nghĩa cháu đang sáng tạo và dựng xây các mối quan hệ bạn bè, người cùng địa vị và các mối quan hệ khác. Thời gian đầu tư dành để chăm sóc cho các mối quan hệ sẽ được tưởng thưởng bằng sự quan tâm của người khác đối với cháu. Không thể biết khi nào mình cần sự giúp đỡ, hỗ trợ của người quen và của những người quen của người quen nữa. Ảnh hưởng của cháu sẽ được nhân lên cùng với hệ thống các mối quan hệ.”
“Khi cháu đầu tư vào các khoản đầu tư của mình (những khoản đầu tư tiền mặt, bất động sản và công việc kinh doanh), ta không nói đến thời gian trực tiếp làm việc trong những đầu tư đó. Chỉ tính thời gian đầu tư vào việc lựa chọn các khoản đầu tư và xây dựng những cơ sở kinh doanh; chọn những người thích hợp, nhìn nhận đúng thời cơ, chọn đúng sản phẩm và dịch vụ, và tạo dựng một hệ thống hợp lý nhằm tạo ra của cải. Thời gian dành cho những hoạt động này tạo ra những nguồn lợi mới. Như vậy, cháu đã biến thời gian thành một nguồn tiền bạc không bao giờ cạn.”
Giàu gật đầu. Nỗ lực làm việc của cha nó chỉ là một phần của hệ thống. Khi ông ngưng làm việc, toàn bộ hệ thống của ông cũng ngưng theo. Còn chuyện đầu tư, cha nó nhiều phen cố tiết kiệm tiền bạc và cố đầu tư tiền ấy vào một số việc, nhưng chưa bao giờ đầu tư thời gian vào việc mở mang kiến thức hoặc mở rộng các mối quan hệ. Chả trách ông làm việc hết hơi hết sức mà tay trắng vẫn hoàn trắng tay.
“Khi đầu tư thời gian vào các khoản đầu tư, thời gian không phải tiền bạc. Nó còn quý hơn tiền. Khi đầu tư thời gian để học cách chọn những khoản đầu tư có lợi, kiến thức học hỏi được sẽ áp dụng nhiều lần trong suốt cuộc đời sau này. Vốn áy không bao giờ bị mai một. Như vậy, mỗi giọt thời gian dành để học hỏi sẽ cho cháu phần thưởng khổng lồ. Cháu đã biến thời gian thành nguồn tiền bạc không bao giờ cạn.”
“Cháu biết không,khi chưa thành thợ ống nước giỏi như bây giờ, ta không hề có công ty hay đầu tư gì cả. Nhưng ngay sau khi biết đầu tư thích đáng thời gian vào những lãnh vực cần thiết, ta hoàn toàn có khả năng phát triển công ty và tái đầu tư.”
Người thợ ống nước dừng một chút để Giàu hiểu biết hết những gì ông nói. Lát sau ông lên tiếng:
“Hãy cho thí dụ về cách một người đầu tư và sử dụng thời gian, ta sẽ nói rõ tương lai của người ấy cho cháu thấy.”
Giàu vẽ một vòng tròn, chia ra thành nhiều phần biểu thị những khoản thời gian dành cho từng việc. Vẽ xong, nó thất vọng tràn trề. Kế đến nó vẽ hình tròn thời gian của cha nó.
Tới đây, Giàu đã hiểu mọi sự trở nên rõ ràng hơn rất nhiều. Nó đang học thực sự. Nó vẽ một hình tròn biểu thị thời gian nó đã sử dụng trong ngày hôm nay.
Người thợ ống nước dùng cờ-lê vặn một vòi nước, cả đài nước phun trào tuôn mạnh mẽ. Ông hỏi:
“Cháu có muốn xem phép lạ không?”
“Cháu đã thấy phép lạ ấy rồi. Biến thời gian thành tiền chẳng phải là phép lạ sao? Có phải ý bác là cháu sẽ giàu có như mong ước chỉ bằng cách đầu tư thời gian hợp lý?”
“Chính xác. Kỳ diệu nhất đấy. Đó cũng là bí quyết của ta. Giờ cháu hãy đến gặp người làm vườn.”
“Cảm ơn bác. Nhưng trước khi đi cháu hỏi một câu được không ạ? Nếu bác dùng thời gian và tiền bạc để thực hiện hoài bão, coi đó là đầu tư, nhưng lại chẳng có kết quả gì thì sao ạ? Hoài bão khiến bác trở nên giàu có như thế nào?”
Người thợ ống nước mỉm cười:
“Câu hỏi của cháu đã sâu sắc hơn rồi đấy. Nhưng cháu biết câu trả lời rồi mà.”
Giàu vẫn chưa hiểu. Nếu biết câu trả lời, thì câu trả lời đó là gì. Nó nhớ bác sĩ nhãn khoa đã nói:
“3. Những gì ta nhận thấy sẽ luôn làm giàu hiểu biết của ta.”
Quyết tâm học hỏi của nó còn hơn cả lời nó hứa với bà lão lúc trước.

NGƯỜI LÀM VƯỜN
Tìm ra người làm vườn không khó. Giàu cứ đi dọc theo bãi cỏ xanh dẫn tới bờ sông.Bên bờ sông là những thảm hoa đẹp rực rỡ chưa từng thấy. Những hàng cây ăn trái trĩu quả với mùi hương thơm ngào ngạt khắp không trung. Một quý bà xinh đẹp đang ngồi dưới bóng mát của một cây xoài tán lá rậm rạp. Bà cùng vui vẻ chuyện trò và nhìn ngắm khung cảnh xung quanh với hai cô gái trẻ.
“Chào bác. Cháu là Giàu. Bác thợ ống nước bảo cháu đến đây. Bác có thể chỉ cho cháu thấy phép lạ phải không ạ?”
Người làm vườn mỉm cười:
“Giàu này, tên cháu là Giàu, vậy cháu nghĩ cuộc sống là phú quý hay khó nhọc?”
Thật là một câu hỏi lạ lùng. Không cần nghĩ ngợi gì nhiều, Giàu nói luôn:
“Cuộc sống thật khó nhọc phải không ạ?”
Có lẽ đó là điều ngu xuẩn nhất nó từng thốt lên thành lời.
Nó đứng giữa một khu vườn tuyệt đẹp. Ánh nắng mặt trời mùa hè ấm áp ôm ấp nó. Giàu nhìn xuống dòng sông phẳng lặng, cảm giác hoàn toàn thanh thản. Làm sao nó có thể nghĩ cuộc đời khó nhọc? Nhưng nó nghĩ thế thật. Ý nghĩ ấy ăn sâu vào tâm trí nó cũng như cha nó.
Không khí ấm áp của ban ngày bủa vây nó. Nó ngạc nhiên khi thấy mình run lên. Có điều gì đó đang xảy ra. Nó nhìn khung cảnh đẹp đẽ quanh nơi nó đang đứng, mô nó mất máy và câu nói của cha nó vang lên trong đầu nó: sống trên đời sao khó quá.
Người làm vườn ngồi lim dim, như thể bà đang nghe một thứ âm nhạc du dương lẩn quất trong bầu không trung. Sau đó bà mỉm cười và hát lên khe khẽ một giai điệu quen thuộc.
Cơn run rẩy chạy dọc theo sống lưng Giàu. Cặp mắt nó mở lớn rồi chợt rưng rưng.
Ngay lập tức, nó thấy được phép nhiệm màu.
Sự kỳ diệu ấy khiến nó như nghẹt thở.
Phép lạ đang ở quanh nó. Suốt cả ngày hôm nay, điều kỳ diệu ấy luôn hiển hiện mà nó không nhận ra. Giờ đây hoàn toàn bất ngờ, nó thấy được điều kỳ diệu ấy một cách rõ ràng. Nó sững sờ. Nó thực sự choáng ngợp.
Nó đang ở bên giếng thịnh vượng.
Hít thở thật sâu để không khí vào đầy hai lá phổi, nó nhớ lại lời bà lão, bác sĩ nhãn khoa, thợ ống nước và người làm vườn. Nó nhớ từng lời họ nói, những câu hỏi và những dòng chữ và hình vẽ trong cuốn sổ của nó.
Nó quay ngoắt lại, nhìn người làm vườn với niềm vui lấp lánh trong ánh mắt. Bà cũng như đọc được suy nghĩ của nó. Nó cười, hò reo và chạy khắp khu vườn làm hai cô gái phì cười.
“Đây chính là giếng thịnh vượng. Ai cũng biết, cũng thấy, nhưng phần đông không nhận ra nó. Trước đây cháu cũng thế, nhưng giờ cháu thấy nó rồi. GIÊNG THỊNH VƯỢNG NẰM TRONG SUY NGHĨ CỦA TA.”
Nó ngồi xuống ghế dài, lau dòng nước mắt trên gò má:
“Lúc trước cháu không hiểu những gì mình nói. Cháu thực sự không hiểu hết. Cuộc sống không có gì là khó nhọc. Cháu tin là thế. Cuộc sống còn phong phú hơn những gì mà cháu có thể hình dung.”
Người làm vườn nói thêm:
“Cuộc sống khó nhọc hay phong phú đều do suy nghĩ của ta. Sự thịnh vượng đến từ suy nghĩ của ta đấy.”
Giàu hồ hởi:
“Những người mà cháu gặp hôm nay suy nghĩ khác với cha cháu và dân làng cháu. Hôm nay, ai cũng sử dụng loại ngôn từ và hỏi những câu rất hay. Cháu tưởng họ làm được thế là do hiểu biết và thông minh hơn. Nhưng hoàn toàn ngược lại.”
“Họ thông mình và giỏi hơn vì họ biết cách hỏi. Họ có cách suy nghĩ và sử dụng ngôn ngữ đúng đắn hơn.”
“Cũng như cháu bây giờ vậy!”
“Bác thợ ống nước, bác sĩ nhãn khoa cũng nó, hởi đầu họ cũng giống cháu hoặc cha cháu. Nhưng khi họ thay đổi ngôn từ, họ bắt đầu nhìn mọi việc rõ ràng hơn, bắt đầu chạm được đến giếng thịnh vượng vàa giờ họ đã trở nên giàu có.”
Suốt cuộc đời, chúng ta đi tìm giếng thịnh vượng, nhưng giếng ấy không có thực trên đời. Giếng thịnh vượng nằm trong suy nghĩ của ta và nó lớn hơn tưởng tượng của con người gấp nhiều lần.
Người làm vườn gật đầu:
“Mỗi lời nói hoặc suy nghĩ hợp lý của cháu đều giống như gầu nước chạm tới mặt nước giếng. Mỗi câu hỏi hợp lý hơn của cháu đều xuất phát từ giếng ấy. Nó là vô tận.”
“Thật kỳ diệu”
Giàu viết:
“8. Giếng thịnh vượng nằm trong suy nghĩ của ta.”
Người làm vườn lại mỉm cười. Sau đó bà nhìn Giàu và làm một hành động lạ lùng. Bày nháy mắt. Giàu nhớ lại lời bác thợ ống nước:
“5. Học là trò chơi.”
Nó bắt đầu thực sự thích trò chơi này.
“Bà giàu lắm phải không ạ?”
“Ta có hai đứa con gái tuyệt vời và một người chồng không chê vào đâu được. Sức khoẻ ta dồi dào và ta có nhiều thơi gian rảnh rỗi. Như thế là giàu rồi.”
“Bà sở hữu nhiều doanh nghiệp và những khoản đầu tư mang lại những nguồn lợi lớn để bà không phải lo lắng về tiền bạc, phải không ạ?”
“Đất đai quanh đây đều thuộc về ta. Bác sĩ nhãn khoa trả ta tiền thuê đất. Vùng này còn 85 cư dân giàu có khác thuê đất của ta. Ta còn đầu tư rất nhiều vào dự án phát triển địa ốc trong làng.”
“Trước đây, tiền ta kiếm được cũng khiêm tốn thôi vì ta khởi nghiệp là một người làm vườn. Nhưng ta dành ra một hần tiền kiếm được để tiết kiệm. Quan trọng hơn, ta cố gắng làm sao để có sức thuyết phục hơn khi đàm phán với các nhà tài phiệt và chủ nhà băng. Ta cũng đầu tư thời gian để gặp gỡ và học hỏi những doanh nhân thành công trong lãnh vực phát triển địa ốc. Ta đi tìm hiểu những khu đất mang lại lợi nhuận cao.”
“Ước mơ của ta là được chăm sóc bà mẹ thiên nhiên. Cháu thấy đấy, thiên nhiên mang đến cho ta sự giàu có và ta cũng mang lại sự phong phú cho thiên nhiên. Đó là việc mà một người thợ làm vườn giỏi cần làm. Đó là điều mà cháu nhìn thấy ở đây và ta đang biến ước mơ của ta thành hiện thực.”
Hai cô gái giờ đang chơi tạt nước bên dòng sông. Giàu bất ngờ cảm nhận được hơi ấm của mặt trời. Và không chỉ có nó và mẹ con người làm vườn ở đây. Còn có những chú chim sặc sỡ đang ríu rít trên cành cây. Một dàn bươm bướm đủ màu đang bay lượn trên những thảm hoa. Lòng Giàu đau quặn thắt khi nghĩ tới ngôi nhà nhỏ tồi tàn của gia đình nó, nhớ người cha kiệt sức vì mệt mỏi đang dán lưng trên giường bệnh. Giàu suy nghĩ một lát rồi hỏi:
“Bác sĩ nhãn khoa giàu thế, sao chú ấy lại phải thuê đất của bác?”
“Bác sĩ nhãn khoa nhìn xa trông rộng và không ai bằng. Anh ta cho rằng thật vô lý khi chôn tiền vào nhà cửa. Anh ta muốn dùng tiền để đầu tư. Anh ta thích dùng tiền để đầu tư vào xem ngôi nhà là tiêu sản. Hơn nữa, ta cũng thích làm vườn cho anh ấy. Anh ấy thích ta chăm sóc vườn tược cho anh.”
Dù đã biết câu trả lời, Giàu vẫn cố tình hỏi:
“Bà làm giàu như thế nào?
Người làm vườn nhìn ra sông cười lớn:
“Ta đã trở thành người làm vườn giỏi hơn. Cháu đã gặp ông thợ ống nước, ta biết cháu học hỏi được nhiều rồi. Vậy cháu hãy hỏi câu hỏi khác hay hơn xem nào?”
Giàu đã sẵn sàng:
“Cháu biết cần phải xác định hoài bão của mình, cần phải đầu tư thời gian thay vì sử dụng một cách bình thường. Nhưng bằng cách nào?”
“Nếu cháu không phiền, hãy nghĩ câu hỏi khác hay hơn đi.”
Giàu có sẵn một câu hỏi trong đầu. Lúc trước nó thấy không đáng hỏi, giờ thì nó cần phải hỏi:
“Điều kiện cho phép bác thợ ống nước không cần phải làm việc cũng có tiền, bác cũng thế. Thế tại sao các bác vẫn làm việc?”
Giàu chẳng phải người làm vườn. Có lần, nó ra sức trồng một dây khoai tây trong chậu nhỏ xíu, nhưng chỉ có thế thôi. Nó hào hứng nghe chuyện của người làm vườn và nó nhớ 4 cấp độ giao tiếp của bác sĩ nhãn khoa:
“2. Chọn cấp độ mình muốn.”
“Cháu cũng muốon có một khu vườn đẹp. Cháu muốn trồng nhiều hoa. Nếu là một khu vườn rộng sum suê thì càng tốt. Cháu sống vui vẻ, có của cải xứng với những giọt mồ hôi đổ xuống. Cháu muốn sống với hoài bão đẹp đẽ tuyệt vời của riêng cháu. Làm thế nào cháu tìm thấy hoài bão đó?”
“Nếu muốn có hoài bão, cháu hãy làm theo niềm đam mê của mình. Trong khi làm việc, cảm giác khó nhọc càng ít bao nhiêu thì cháu càng gần đến điều cháu đạt tới bấy nhiêu.”
Giàu thấy khó hiểu:
“Sao bác thợ ống nước chẳng bao giờ nhắc tới niềm đam mê cả?”
“Tại cháu không nghe kỹ đấy thôi. Theo ta biết niềm đam mê luôn ẩn trong từng câu nói của ông. Nếu muốn tìm thấy hoài bão, hãy để niềm đam mê làm la bàn đưa cháu đi tìm. Ta chắc cháu sẽ muốn gặp người này.”
Giàu đứng lên theo người làm vườn đi xuống dòng sông. Vừa đi nó vừa viết:
“11. Niềm đam mê chính là la bàn định hướng.”
Nó lại chạnh lòng nhớ tới cha. Ông chỉ thích phàn nàn, ta thán suốt ngày. Cứ thế, gia đình nó sao giàu nổi đây?
Hai bé gái đang ở bên một chiếc thuyền câu cá đậu bên bờ sông. Một người có râu quai nón đang cho hai cô gái xem một con cá lớn. Lát sau, ông đưa cá cho chúng. Chúng ném cá trở lại sông và ré lên cười. Nghe tiếng cười, Giàu nhớ mẹ nó da diết.
“Giàu này, ta muốn cháu gặp ngư ông đây.”
Quay sang ngư ông, người làm vườn bảo:
“Cháu Giàu muốn biết thêm về gỗ đấy.”
Giàu cúi đầu lễ phép:
“Chào bác, cháu xin được bác dạy bảo ạ.”
Ngư ông reo lên:
“Cháu tìm gỗ phải không? Lên thuyền đi, ta sẽ cùng đi dọc con sông nhỏ này.”
Giàu trèo vào thuyền và quay lại nói với người làm vườn:
“Bà có thể cô đọng kiến thức thành vài câu ngắn gọn được không ạ?”
Người làm vườn nhìn lên trời quanh bà, thở dài nói với các cô con gái:
“Các con nói gì với Giàu đi chứ.”
Một trong hai cô con gái nhìn thẳng vào mắt Giàu. Giờ nó mới thấy cặp mắt to tròn với làn mi cong vút thật đẹp. Mắt cô bé sáng trong làm sao. Khi ngư ông chuẩn bị cho thuyền rời khỏi bờ sông, cô bé liền hát:
“Mọi thứ đang đón chờ ta…”
Giàu lấy hết can đảm nhìn thẳng vào mắt cô gái thật lâu. Nó thấy tim mình đập mạnh.

NGƯ ÔNG
Ngư ông cười ha hả:
“Này cháu, cô bé nói đúng đấy. Đâu là trò chơi chờ đợi. Cả thế giới đang chờ chúng ta tận hiến, còn chúng ta lại chờ thế giới tận hiến cho mình. Trò này vui lắm đấy.”
“Câu cá có phải là trò chơi chờ đợi không ạ?”
“Đúng rồi. Ta biết điều ấy khi trở thành người câu cá giỏi hơn.”
“Bác giàu có như thế nào?”
“Ta là chủ một hệ thống cửa hàng bán lẻ. Hãy xem những gì ta đang mặc đây. Giày ống này, áo khoác này đều là những thứ ở cửa hàng ta đấy. Toàn bằng chất liệu tốt cả. Ta thích giao du, gần gũi với mọi người. Tương tự, mỗi ngày ta đều đến bên sông này tìm lũ cá. Ta thích thế. Với ta, được như thế tức là giàu có rồi. Của cải của ta là vậy đó. Thế còn cháu thì sao?”
“Cháu không giàu có gì cho lắm.”
Ngư ông huýt sáo:
“Mọi thứ đang chờ đón ta… Chẳng lẽ cháu không thấy gì sao cậu bé?”
Vừa nói ông vừa gõ mạnh vào mạn thuyền lộp độp. Đột nhiên, một cơn say sóng cực kỳ khủng khiếp làm Giàu lảo đảo. Mà thật ra nó có ra biển đâu nhỉ? Sao lại có cảm giác này? Nó nhìn ngư ông chăm chú với cuốn sổ đã sẵn sàng trong tay. Còn ngư ông gõ mạnh vào mạn thuyền.
“Muốn tìm gỗ ư? Gỗ đây này, nó ở ngay đây, xung quanh cháu, cháu đang ngồi trên gỗ đấy.”
Ngư ông lại gõ vào mạn thuyền.
Quả thật, con thuyền này quá cũ kỹ, nhất là khi nó thuộc về một người được thiên hạ cho là giàu có.
“Nhưng bác làm vườn nói gỗ từ cây cơ mà. Cháu đang tìm gỗ lấy từ cây. Hoài bão của cháu ấy.”
Ngư ông đổi đề tài câu chuyện.
“Ta sẽ chỉ cháu bí quyết để trở thành người câu cá giỏi hơn nếu cháu hứa sẽ chỉ tập trung vào việc câu được càng nhiều cá mà thôi.”
Với cuốn sổ sẵn sàng trong tay, Giàu sốt sắng:
“Vâng ạ.”
Ngư ông tắt động cơ của xuồng máy, lấy ra một chiếc cần câu. Ông đưa cho Giàu.
“Của cháu đây. Bắt đầu câu đi nào.”
Giàu kêu lên:
“Câu cá theo đúng nghĩa đen sao? Bác có thể giải thích cho cháu: Tại sao cháu cần phải câu cá?”
“Cháu đã biết hỏi sau sắn hơn rồi đấy. Lý do đầu tiên ta đưa cần câu cho cháu là: biết mà không làm có nghĩa là chưa biết gì. Thứ hai, đến giờ ăn trưa rồi, bác đói lắm.”
Giàu, một tay cầm cần câu, tay kia viết nắn nót vào sổ:
“12. Biết mà không làm có nghĩa là chưa biết gì.”
Càng học nhiều, nó càng thấy mông lung. Thế nên, nó quyết định đã đến lúc phải làm gì đó thay vì chỉ học chay. Đặt cuốn sổ xuống nó hỏi:
“Để câu được cá, phải cần mồi gì ạ?”
“Cháu chọn đi.”
Ngư ông mở chiếc hộp có nhiều mồi câu đủ màu rất đẹp. Nhìn hộp mồi câu, Giàu lập tức chọn ngay một miếng mồi theo ý thích của nó:
“Cháu lấy miếng này.”
Ngư ông không hề động đậy. Ông đăm đăm nhìn mặt sông trải dài trước mắt. Giàu sốt ruột chờ. Lát sau, không đừng được, nó hỏi:
“Mồi nào tốt nhất hả ông?”
“Ta cứ nghĩ thông minh như cháu sẽ chẳng bao giờ phải hỏi câu ấy. Miếng này này.”
Ông chọn một miếng mồi câu. Trông nó giống một con châu chấu ba chân. Giàu không muốn cãi lời ông, nhưng trong bụng không thật sự đồng tình với sự lựa chọn này.
Ngư ông móc miếng mồi vào lưỡi câu:
“Cháu đứng lên đi, cầm cần câu như thế này đây.”
Dây câu vút đi và miếng mồi được quăng ra giữa dòng sông nhỏ:
“Giờ bắt đầu cuộn dây lại thật nhẹ nhàng.”
Giàu ngoan ngoãn làm theo. Nó ngạc nhiên vì chỉ vài giây sau, dây câu bắt đầu căng ra. Nó cuộn dây nhanh tay hơn. Đúng lúc nó cần giú đỡ nhất, ngư ông lại bỏ xuống buồng máy phía dưới. Khi con cá quẫy mạnh, Giàu gào lên:
“Ông ơi giúp cháu với.”
Ngư ông quay trở lại với một cái vợt và lôi con cá lên khỏi mặt nước:
“Chào Hồng nhé, rất vui được gặp lại mi. Làm quen với Giàu đi nào.”
Ông hất đầu về phía Giàu, gỡ móc câu ra khỏi miệng cá và trả nó trở lại với dòng sông. Hồng vẫy đuôi bơi đi mất.
“Bác biết con cá này sao?”
“Đùa chút cho vui. Hồng là tên vợ ta. Giờ đã tới lúc ăn trưa rồi.”
Ông mở nắp giỏ mây mang theo. Bên trong có bánh mì kẹp thịt, trái cây và món tráng miệng.
“Cháu tưởng bác muốn câu cá để nấu canh chua cho bữa trưa.”
“Không, người ta nói biển khơi lắm cá. Ta lại nói sông sâu nhiều cá. Đến đây ta kết thúc bài học làm thế nào trở thành người câu cá giỏi. Cần phải toàn tâm toàn ý để bắt cho được cá.”
“Nhưng cháu vừa làm đấy thôi.”
“Cá khác kìa. Cá của cháu là nguồn tiền mặt. Biết mà không làm không thể gọi là biết.”
Giàu nhai trệu trạo miếng bánh mì kẹp thịt:
“Bác tạo ra vòi tiền đầu tiên như thế nào?”
“Ta nói rồi: trở thành người câu cá giỏi hơn. Lúc trước, ta thường NGHĨ VỀ loài cá. Khi thành người câu cá giỏi hơn, ta bắt đầu NGHĨ GIỐNG NHƯ loài cá. Khác nhau một trời một vực đấy. Lúc trước ta phải đuổi theo cá, cuộc đuổi không bao giờ kết thúc. Khi đó, ta là một giám đốc bán hàng. Ta ghét công việc, đơn giả chỉ vì làm mãi cũng thế thôi. Suốt ngày phải tìm cách chiều theo thị hiếu khách hàng.”
“Khi trở thành người câu cá giỏi hơn, ta tập trung tạo ra nhiều mẫu mã tốt hơn. Mồi câu của ta hấp dẫn hơn trước nhiều. Khi có sức hấp dẫn, ta không mất thời giờ chạy theo ai cả. Thế nên ta đầu tư thời gian để tạo ra giá trị. Không có giá trị, không có của cải. Giá trị là sông, của cãi là nước.”
Giàu viết hí hoáy vào sổ, tai vẫn lắng nghe:
“13. Giá trị là sông, của cải là nước.”
“Ngoài công việc, ta quan tâm đến nhiều thứ khác: sản phẩm của công ty khác chẳng hạn. Tại sao sản phẩm ấy hấp dẫn được khách hàng. Thời đó, ta bán áo gió. Còn thị trường lại cần thứ khác. Ta bèn đầu tư tìm hiểu về những gì thiên hạ đua nhau bỏ tiền ra mua. Vì thế, ta gặp những thương gia thành công hơn ta rất nhiều ở thời điểm ấy.”
“Chỉ sau 6 tháng, ta đã có đủ kiến thức và mối quan hệ để mở một cửa hàng bán lẻ của riêng ta. Ta quyết định bán những loại quần áo hạng trung bình, loại ta đã hiểu về giá cả và chất lượng. Sau đó mỗi ngày, ta lại thêm giá trị vào sản phẩm của mình trước khi bán cho khách hàng và các đại lý. Mỗi ngày ta đều tự hỏi xem phải thêm bao nhiêu giá trị nữa vào sản phẩm của mình.”
“Từ đó ta có hứng thú lắp đặt dây chuyền may mặc sản xuất hàng loạt. Còn cửa hàng quần áo của ta phát đạt không ngờ. Chẳng bao lâu sau, hệ thống các cửa hàng bán lẻ ra đời.”
“Tại sao bác say mê với việc mở xưởng may ạ?”
Ngư ông cầm mồi câu lên ngắm nghía:
“Nhìn con mồi này xem: người ta tưởng có thể làm ra một miếng mồi như vậy trong vòng năm phút. Nhưng thực tế phải mất 5 năm. Mỗi ngày ta đều tìm cách cải tiến miếng mồi. Ta thiết kế nó, quan sát hiệu quả của nó và rồi ta lại vận dụng trí sáng tạo để tiếp tục cải tiến hơn nữa.”
Giàu nhớ bác thợ ống nước cũng nói một câu tương tự:
“1. Suy nghĩ, viết ra, thực hành và xem xét lại.”
“Tạo ra miếng mồi này là một chuỗi những công việc đầy cảm hứng. Nó vẫn chưa hoàn hảo. Nó không bao giờ hoàn hảo vì sự hoàn hảo khiến người ta không muốn sáng tạo thêm nữa. Niềm vui xuất hiện trong quá trình thử và sai. Ta cũng thế thôi. Ta đang trong một tiến trìnhj làm việc đầy hứng thú.”
Giàu nhớ khu vườn của người làm vườn và hoài bão của người thợ ống nước. Họ cũng đang nỗ lực sáng tạo không ngừng. Thế là nó thêm vào danh sách những gì nó học được:
“14. Làm việc và sáng tạo không ngừng.”
“Khi khai trương cửa hàng đầu tiên, bác không sợ bị thất bại à?”
“Ồ không. Thất bại có trong chủ tính của ta. Hãy luôn sẵn sàng đón nhận thất bại. Nếu không, cháu sẽ liên tục phải thất vọng. Hãy nhìn kia kìa.”
Ngư ông vung tay chỉ ra giữa dòng sông như thể ông đang chỉ huy một dàn nhạc giao hưởng:
“Dưới sông có cả ngàn con cá. Khi quăng lưỡi câu, ta đã cầm chắc rằng ta sẽ không thể bắt hết cá dưới sông. Ta chỉ bắt được một con thôi. Nghĩa là ta định ra tỷ lệ thất bại là 99%. Nếu tỷ lệ ấy là 99,8%, ta đã bắt được hai con cá. Như vậy, ta đã có được kết quả gấp đôi dự tính ban đầu.”
“Khi thử nghiệm những ý tưởng tiếp thị thì mới hay thực hiện chương trình khuyến mãi mới cho các cửa hàng, hoặc đưa ra loạt sản phẩm mới, ta luôn đầu tư thời gian và tiền bạc để trù tính và chờ đợi một tỷ lệ thất bại cao. Nhưng ta luôn chắc chắn với tỷ lệ rủi ro cao như thế, ta vẫn có được nguồn lợi nhuận thoả mãn thời gian và tiền bạc đã đầu tư. Và thế là mỗi ngày, ta đều học cách làm ra lợi nhuận.”
“Có bao giờ kết cụ lại tồi tệ hơn những gì bác chờ đợi hay không?”
“Có chứ. Khi câu cá chưa giỏi, chuyện đó luôn xảy ra. Ta luôn luôn trông đợi quá nhiề, đưa ra những mục tiêu quá cao và ta luôn phải thất vọng. Tồi tệ hơn, ta lại sử dụng quá nhiều thời gian và tiền bạc để chăm chút cho những trông đợi ấy. Thế nên khi thất bại, thời gian tiền bạc tưởng là đầu tư lại thành hoàn phí.”
“Giờ đây khi biết câu giỏi, ta luôn trù tính thất bại. Hầu như lần nào ta cũng rất hài lòng và ngạc nhiên bởi kết quả luôn hơn cả những gì mình trông đợi. Nhưng đôi khi, lỗ lã vẫn lớn hơn dự tính. Nhưng ta biết cách đón nhận thất bại kiểu ấy. Với ta, mỗi thất bại là một cơ hội mới giúp ta sáng tạo một miếng mồi còn tốt hơn những miếng mồi trước.”
Giàu được an ủi đôi phần. Ngư ông thất bại hơn cha nó nhiều lần. Chính vì thế, ông thành đạt. Ông vui với quá trình thử và sai.
Với ông, học thật sự là một trò chơi. Giàu nghĩ chắc ít người biết trò chơi này vì không biết luật chơi.
Ngư ông đọc được ý nghĩ trong đầu Giàu, ông bảo:
“Muốn giàu có, hãy học cách 10 lần thử chấp nhận thất bại tới 9. Như thế, dù thành công hoặc thất bại, cậu vẫn giàu có. Nếu muốn giàu có bằng cách thành công 9 trong 10 trường hợp, của cải sẽ luôn tránh né cậu. Tất nhiên, nếu gặp may thì không nói làm gì. Nhiều người đi câu làm thế đấy. Họ chờ may mắn đến với họ. Đối với họ, được há miệng chờ sung cũng là vui rồi.”
Giàu viết vào cuốn sổ:
“15. Trù tính trước thất bại.”
Con sông bắt đầu trở nên rộng hơn, dòng nước vẫn chảy mãi về xuôi. Ngư ông ngồi gác chân chữ ngũ và hỏi:
“Giờ tôi hỏi cậu một câu. Nãy giờ cậu học được gì rồi? Muốn trở thành người câu cá giỏi hơn, cậu phải làm gì?”
Giàu định trả lời nhưng rồi nó chợt chựng lại. Nó chẳng làm gì nhiều ngoài trừ quanh dây câu ra xa và lôi con cá lên khỏi mặt nước. Nó còn chọn một miếng mồi không đúng quy cách nữa. Sau đó nó nhớ đã hỏi ngư ông miếng mồi nào tốt nhất. Nó cũng nhớ sau khi nói chuyện với bác sĩ nhãn khoa, nó đã viết:
“4. Cứ hỏi đi, có lợi nhiều đấy.”
“Cháu đã học cách hỏi những gì mình chưa biết.”
“Khi nào cậu không biết hoặc khi nào cậu không muốn đầu tư thời gian để tìm hiểu vấn đề?”
“Chắc chắn cháu không muốn đầu tư những 5 năm để tìm ra một sự việc mà thôi.”
“Và trong trường hợp như vậy cậu sẽ hỏi ai?”
Giàu cười:
“Cháu sẽ hỏi người nào luôn mang cảm hứng sáng tạo, người có được sự say mê để sáng tạo ra những thứ như mồi câu cá.”
“Đúng thế. Cậu sẽ tiến nhanh hơn trên con đường thành đạt nhờ đầu tư thời gian vào các mối quan hệ, bao gồm các quan hệ với những người đầy cảm hứng trong công việc. Người khác cũng làm vậy mà giàu có Đó là đầu tư thời gian để học hỏi. Làm thế, cậu đã trực tiếp hỗ trợ cho niềm say mê và hoài bão của riêng mình.”
Giàu muốn làm rõ ý tưởng này:
“Bác nuôi dưỡng cảm hứng tạo ra giá trị, vì giá trị là niềm say mê và ước mơ của bác. Sau đó, bác tìm những người như bác thợ ống nước để tạo ra một hệ thống ống nước tốt hơn và tìm đến người làm vườn để tạo ra khu vườn đẹp hơn, như vậy niềm say mê và ước mơ của họ mang lại lợi ích cho bác. Cháu nói thế có đúng không ạ?”
“Chính xác.”
“Vậy tại sao bác lại giúp đỡ cháu?”
“Bởi vì gặp ai có hứng sáng tạo là ta biết liền.”
Giàu bắt đầu có cảm nhận về bản thân nó. Nhưng nó nôn nóng vì nó vẫn chưa thực hành đủ. Nó hỏi ngư ông:
“Hôm nay cháu có thể làm gì để trở nên giàu có?”
Ngư ông chậc lưỡi:
“Nôn nóng quá rồi đấy.”
Ông lại gõ vào mạn thuyền lần nữa:
“Tìm gỗ cháu ạ. Nơi nào có gỗ, nơi đó có của cải dành cho cháu.”
Ông đưa thuyền vào gần bờ. Giàu thấy một nhà thuyền hiện ra trước mắt.